Rezerwat przyrody „KWIECEWO”
 

 

Rezerwat przyrody „Kwiecewo” (Rycina 1) połoĹźony jest na południowy-zachód od miejscowości Kwiecewo (województwo warmińsko-mazurskie, powiat olsztyński, gmina Świątki), połoĹźonej 6 km na południowy zachód od Dobrego Miasta. Obszar ten naleĹźy do mezoregionu Pojezierze Olsztyńskie, stanowiącego zachodnią część makroregionu Pojezierza Mazurskie. Od północy sąsiaduje z Równiną Ornecką, Wzniesieniami Górowskimi i Równiną Sępopolską, od wschodu z Pojezierzem Mrągowskim, od południa z Równina Mazurską i Garbem Lubawskim, a od zachodu z Pojezierzem Iławskim (Kondracki 2002). Pojezierze Olsztyńskie obejmuje powierzchnię ok. 3920 km2. Główna jednostką geomorfologiczną jest wyĹźyna moreny dennej o urozmaiconej rzeĹşbie. Klimat tego regionu charakteryzuje duĹźe zróĹźnicowanie i zmienność pogody. Obserwuje się tu chłodne zimy i wiosny. Okres wegetacyjny jest krótki, trwa 200 dni. Średnia roczna temperatura wynosi 7,1ºC, roczna suma opadów – 610 mm. Wiatry przewaĹźaja z kierunku południowo-zachodniego, równieĹź znaczny jest udział wiatrów zachodnich.

Powierzchnia uĹźytku ogranicza się do polderu o charakterze przeciwpowodziowym. W miejscu polderu istniał niegdyś zbiornik wodny, który osuszono i przekształcono w intensywnie uĹźytkowane łąki kośne i pastwiska. Wraz z zaprzestaniem odprowadzania wody, przy uĹźyciu stacji pomp, teren wypełnił się wodą i do dziś funkcjonuje jako polder o zmiennym poziomie wód. Jego powierzchnia, w zaleĹźności od poziomu wody wynosi od 50 do 120 ha, długości 1,2 km i szerokości 1 km. Płytką strefę przybrzeĹźną zbiornika porastają szuwary z trzciny pospolitej (Phragmites australis) i pałki wąskolistnej (Typha angustifolia),oraz kępy osoki aloesowatej (Stratiotes aloides). Zasilanie zbiornika to przede wszystkim wody opadowe i spływy powierzchniowe z otaczających zbiornik pól.

 

 

Zbiornik wodny Kwiecewo oraz jego najbliĹźsze otoczenie stanowią obszar niezwykle cenny dla ptaków, płazów oraz ssaków. Badania prowadzone w tym miejscu w latach 2004-2008 pozwalają ocenić ten zbiornik jako waĹźne miejsce odpoczynku i Ĺźerowania dla ptaków, szczególnie wodno-błotnych, w okresie wędrówek wiosennych i jesiennych, oraz jako waĹźne miejsce lęgowe dla ptaków związanych z siedliskami wodnymi.

Na polderze Kwiecewo stwierdzono gniazdowanie co najmniej 23 gatunków ptaków wodno-błotnych. Szczególnie cenna i unikalna na skali regionu jest duĹźa kolonia lęgowa rybitwy białowąsej (Chlidonias hybridus) oraz rybitwy czarnej (Chlidonias niger). Niezwykle cenne jest gniazdowanie zausznika (Podiceps nigricollis), perkoza rdzawoszyjego (Podiceps grisegena) oraz perkozka (Tachybaptus ruficollis). Ponadto gniazdują tu inne cenne gatunki, związane ze środowiskiem wodnym tj. kropiatka (Porzana parva), Ĺźuraw (Grus grus) czy śmieszka (Larus ridibundus). Polder Kwiecewo to doskonałe miejsce do gniazdowania kaczek: krzyĹźówki (Anas platyrhynchos), cyranki (Anas querquedula), cyraneczki (Anas crecca), krakwy (Anas strepera) czy płaskonosa (Anas clypeata). Zbiornik wodny oraz pas jego najbliĹźszego otoczenia stanowi miejsce lęgowe dla takich ptaków drapieĹźnych jak m.in. błotniak stawowy (Circus aeruginosus) oraz błotniak łąkowy (Circus pygargus) (Tab.1.).

W okresie wędrówek wiosennych i jesiennych obserwowano na tym terenie 58 gatunków ptaków wodno-błotnych, w tym aĹź 19 gatunków ptaków blaszkodziobych oraz 15 gatunków ptaków siewkowych (Tab.1). Zwracają uwagę bardzo liczne, jak na warunki niewielkiego zbiornika śródlądowego, zgrupowania przelotnych kaczek takich jak np. świstun (Anas penelope), cyraneczka (Anas crecca), krzyĹźówka (Anas platyrhynchos), czernica (Anas fuligula) czy gągoł (Bucephala clangula). Podmokłe tereny na obrzeĹźach zbiornika są atrakcyjnymi miejscami Ĺźerowania i odpoczynku dla ptaków siewkowych, o czym świadczą szczególnie liczne zgrupowania czajki (Vanellus vanellus), łęczaka (Tringa glareola), bataliona (Philomachus pugnax) i kszyka (Gallinago gallinago). W miejscu tym równieĹź regularnie polują lub odpoczywają takie cenne gatunki ptaków drapieĹźnych jak bielik (Haliaeetus albicilla), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), rybołów (Pandion haliaetus) czy kania ruda (Milvus milvus) (Tab.1.). Regularnie Ĺźeruje para bociana czarnego (Ciconia nigra). Pas szuwarów, zakrzewień i podmokłych łąk na obrzeĹźu zbiornika jest waĹźnym miejscem przystankowym w trakcie wędrówki dla co najmniej 33 gatunków ptaków wróblowych (Tab.2.). Zwraca uwagę bardzo liczny, pomimo niewielkiego obszaru trzcinowisk, przelot rokitniczki (Acrocephalus schoenobaenus), trzciniaka (Acrocephalus arundinaceus) i potrzosa (Emberiza schoeniclus). Cenne są obserwacje takich rzadkich w tym rejonie Polski gatunków jak pliszka cytrynowa (Motacilla citreola), świergotek rdzawogardły (Anthus cervinus) czy kobczyk (Falco vespertinus). ObrzeĹźa zbiornika są równieĹź miejscem gniazdowania co najmniej 27 gatunków ptaków wróblowych, w tym niezwykle licznych – rokitniczki (Acrocephalus schoenobaenus), trzcinniczka (Acrocephalus arundinaceus) i potrzosa (Emberiza schoeniclus), a z gatunków rzadszych – brzęczki (Locustella luscinioides), strumieniówki (Locustella fluviatilis) oraz świerszczaka (Locustella naevia).

Poza walorami ornitologicznymi, miejsce to ma takĹźe duĹźe znaczenie dla herpetofauny tego regionu Polski. Zbiornik wodny w Kwiecewie jest miejscem, gdzie regularnie i licznie odbywa się rozród takich rzadkich i chronionych gatunków płazów jak m.in. kumak nizinny (Bombina bombina) i rzekotka drzewna (Hyla arborea).

Ponadto stwierdzono tu występowanie nietoperzy. Obserwowano duĹźe zgrupowanie Ĺźerujących borowców (Nyctalus noctula)(40 –50). Potwierdzono takĹźe występowanie nocka łydkowłosego (Myotis dasycneme). Prawdopodobne jest, iĹź w pobliĹźu rozlewiska znajdują się kryjówki dzienne tego bardzo rzadkiego i zagroĹźonego nietoperza. Samo rozlewisko zaś jest Ĺźerowiskiem tego gatunku, gdyĹź nietoperze te Ĺźerują tylko nad lustrem otwartej wody (Ciechanowski 2007).

 

 

LITERATURA:

 

1. Ciechanowski M., Sachanowicz K., Kokurewicz T. 2007. Rare or underestimated? - The distribution and abundance of the pond bat (Myotis dasycneme) in Poland. Lutra 50: 107-134.

2. Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
3. Menderski S. 2008. Spadek masy ciała ptaków wróblowych w ciągu nocy, w zaleĹźności od temperatury i wilgotności powietrza. Praca magisterska. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn, ss. 13-15.

4. Raport z obozu ornitologicznego zorganizowanego przez Naukowe Koło Ornitologiczne Studentów Uniwersytetu Gdańskiego KOS UG przy rozlewisku we wsi Kwiecewo, gmina Świątki. 2008. Gdańsk.